Een fabrieksarbeider aan het werk. Foto: "De echte kosten"
Als je ooit een top bij H&M hebt gekocht voor $ 9,95 of gezwaaid door Forever21 voor een $ 3,90 paar leggings, is er een behoorlijke kans dat de vraag hoe snelle modebedrijven hun prijzen zo laag houden, bij je opkomt. U weet waarschijnlijk zelfs het antwoord: dat ergens in de toeleveringsketen de kleding voor centen wordt geproduceerd door werknemers die nog minder worden betaald. Maar het kan moeilijk zijn om over deze dynamiek na te denken op een manier die allesbehalve abstract is, en bezorgdheid is dat vluchtig wanneer een nieuwe trainingsbroek slechts een paar cent meer kost dan een bestelling chips en guac van chipotle.
Een nieuwe documentaire genaamd "The True Cost" maakt de gevolgen van fast fashion echter heel duidelijk en heel concreet.
Om hun kosten zo laag mogelijk te houden en dus de winst te maximaliseren, dwingen veel massamerken fabrieken in landen als Bangladesh en India om tegen elkaar te concurreren op prijsstelling. Omdat de fabrikanten het bedrijf zo graag willen, spelen ze een bal en stemmen ze in met lagere en lagere tarieven voor hun werk. Het zou geen verrassing moeten zijn dat de fabrieksarbeiders het meest de dupe zijn, van wie 85 procent vrouwen. Een van die vrouwen die in de film wordt geïnterviewd, zegt dat toen zij en een aantal andere arbeiders probeerden een vakbond te vormen om hogere lonen te eisen, ze in een kamer werden opgesloten en geslagen.
"Het is niet alleen prijsdruk", zegt een fabriekseigenaar van de houding van grote merken tegenover fabrikanten in het buitenland. "Het is het negeren van andermans leven."
Het is pijnlijk om naar te kijken, nog meer gemaakt door de weinige merkmanagers die zich lieten interviewen voor de film. Kate Ball-Young, werkzaam in productontwikkeling bij Joe Fresh, probeert te betogen dat er "niets inherent gevaarlijks" is aan het naaien van kleding. En dan zie je beelden van de Rana Plaza-fabriek stort in.
Regisseur Andrew Morgan reisde overal, van India tot Texas, en sprak met katoenboeren, fabrieksarbeiders, bedrijfsleiders, fairtrademerken, economen en milieuactivisten. Als het gaat om dat laatste probleem - het milieu - ligt de kracht van de film in het laten zien dat het misbruiken van de planeet ook de menselijke bewoners schaadt, en niet alleen op de lange termijn. Een katoenboer in Texas genaamd LaRhea Pepper werd een pleitbezorger voor biologische praktijken nadat haar man stierf aan een type hersentumor dat veel voorkomt bij conventionele katoenboeren. In de regio Punjab in India heeft het gebruik van pesticiden in de katoenteelt geleid tot een piek in het aantal kankergevallen en geboorteafwijkingen bij de kinderen van boeren.
Het ding over "The True Cost" is dat Morgan ons niet probeert te vertellen geen kleding te kopen. Hij zegt dat we de cyclus van massaproductie, consumptie en verwijdering waarop bedrijven als Topshop en H&M zijn gebouwd, niet mogelijk moeten maken.
"Ik wil niet dat iemand bij deze film wegloopt en minder aan mode denkt", verklaarde Morgan vorige week tijdens een vertoning van de film. "Ik wil me niet schuldig voelen als ik hou van de dingen die ik graag draag. Wat ik probeer te doorstaan is: laten we allemaal een stapje terug doen van dit onophoudelijke proces van het consumeren van middelmatige dingen. En laten we teruggaan naar een plek waar we investeren in kledingstukken waar we van houden, die we gaan dragen, waar we aan vasthouden."
Merken zouden er duidelijk goed aan doen hier initiatief te nemen, maar als ze verplicht zijn aan aandeelhouders veeleisend om kwartaal na kwartaal groei in omzet en winst te zien, is de ethische keuze niet de gemakkelijkste een. Verandering, zoals Stella McCartney in de film aangeeft, moet mogelijk worden geleid door consumenten.
"De consumenten moeten weten dat zij de baas zijn", zegt ze. "Als je het niet leuk vindt, hoef je er niet in te geloven."
"The True Cost" verschijnt vrijdag in selecteer steden en voor opdrachten van een week in New York en Los Angeles. Bekijk de trailer hieronder.